سیم لاکی یا سیم مسی روکش دار، دارای روکش (عایق) نازکی است، که دور تا دور آن را فرا گرفته است و برای استفاده در سیم پیچی ترانس و موتورها بسیار مناسب است. این نوع سیم از جنس مس یا آلومینیوم ساخته شده است. که بسیار پر کاربرد می باشد. لایه عایق نازکی که بر روی این سیم ها قرار گرفته است، موجب کاهش حجم آن شده و فضای کمتری را اشغال خواهد کرد.
سیم لاکی یا لاک سیم چیست ؟
استفاده از سیم لاکی در کارگاه های سیم پیچی بسیار متداول است. این سیم از مس یا آلومینیوم ساخته شده و در تولید ترانسفورماتور، الکتروموتور ها، بلندگوها و … مورد استفاده قرار می گیرد. در تعریفی دیگر؛ اگر سطح سیم های هادی با مس و آلومینیوم و با عایق الکتریکی پوشش دهند، سیم لاکی درست می شود.
محبوبیت این سیم ها به علت عایق بودنشان است. زیرا عایق بودن این سیم باعث تولید انواع الکتروموتورها، ترانسفورماتورها و کمپرسورهای برودتی با سیم پیچی کنار هم پیچیده شده بدون بروز اتصال می شود.
استفاده از سیم لاکی چرا خوب است؟
این سیم فضای کمتری را نسبت به سیم های معمولی اشغال می کند. این سیم از مس و آلومینیوم ساخته شده و روی سیم با لایه ای خیلی نازک از عایق قرار گرفته است. که از بروز هر گونه اتصالی جلوگیری می نماید. همانطور که می دانید سیم های مسی حاوی روکش پلاستیکی، یک سیم معمولی است. که علاوه بر اشغال فضای زیاد اگر گرم شود پلاستیک ذوب شده و موجب بروز اتصال و آتش گرفتن می شود. اما سیم های لاکی به خاطر داشتن عایق، در صورت گرم شدن، قدرت تحمل گرمای زیاد را دارند و روکش آن به راحتی ذوب نمی شود.
سیم های لاکی در انواع مختلفی بوده و در دسته بندی های متفاوتی طبقه بندی می شوند. از جمله نکاتی که در نگهداری و استفاده از آن ها باید بدانید عبارت است از:
- از گذاشتن کارتن های حاوی سیم لاکی در هوای گرم و آفتابی و در زیر نور خورشید، همچنین هوای خیلی سرد خودداری کنید.
- سیم ها را داخل کارتن و در یک فضای سر بسته نگهدارید که بهترین شرایط برای نگهداری آن همین است.
- سعی کنید که قرقره های سیم لاکی در محیط هایی با رطوبت زیاد و یا گرد و غبار قرار نگیرد.
- در هنگام حمل و نقل و یا استفاده از این سیم، توجه داشته باشید. که با وسایل تیز و برنده ای که موجب خراش روی آن می شود، برخورد نکند.
تنش در سیم های لاکی
- دستگاه های بوبین باید جوری باشد که به سیم لاکی تنش زیادی وارد نشود و سیم پاره نشود.
- وقتی هر بوبین کارش تمام شد و سرعت آن کاهش یافت؛ برای جلوگیری از منتقل شدن سرعت بالایی به قرقره. دستگاه باید دارای سیم سفت کن یا ترمز باشد. تا لایه های بالایی سیم دچار ریزش نشده و گره ایجاد نشود.
ویژگی های سیم لاکی
در صورتی که اگر همین سیم دارای روکش های معمولی باشد، فضای بیشتری را اشغال خواهد نمود و بسیار بزرگتر خواهد شد. لایه قرار گرفته بر روی سیم لاکی به قدری نازک است که شاید در نگاه اول تشخیص داده نشود. شاید برخی از افراد متوجه این لایه نشده باشند و فکر کننده که این سیم بدون لایه است و از قرار گرفتن این همه سیم بدون لایه بر روی هم تعجب کنند. که چطور ممکن است، این سیم ها بدون عایق با هم برخورد کنند و حتی جرقه ای کوچک هم نزنند! سیم های لاکی این امکان را فراهم می سازند، که سیم ها بدون افزایش حجم بر روی هم قرار بگیرند و با هم تماسی نداشته باشند و این یکی از ویژگی های بارز این سیم است.
این ویژگی موجب شده است، تا امروز از این سیم به وفور استفاده نمایند و این نوع سیم را در محصولات خود به کار ببرند. همانطور که اشاره کردیم، از سیم لاکی در سیم پیچی های ترانس و یا ترانسفورماتورها به وفور استفاده می شود. کار اصلی ترانس ها و موتورهای الکتریکی تولید نیروی الکترومغناطیسی است. برای تولید این نیرو می توان به راحتی و با اطمینان خاطر از سیم های لاکی پیچیده شده به دور هم در مقادیر زیاد استفاده نمود. به همین دلیل این نوع سیم با عنوان سیم ترانس نیز شناخته می شود.
سطح مقطع سیم لاکی
این سیم ها در سطح مقطع های متفاوتی در بازار وجود دارد. این سطح مقطع ها از 0.06 تا 6 میلی متر هستند. که شما می توانید با توجه به میزان جریان عبوری، ضخامت سیم مورد نیاز خود را انتخاب نمایید. سیم های لاکی دارای مزیت های بی شماری می باشند. در این یادداشت چند نمونه از مزیت های آن ها را بیان می نماییم.
مزیت های لاک سیم
سیم های لاکی در برابر گرما و حرارت مقاومت بسیار خوبی را از خود نشان می دهند. حرارتی که شاید بتواند روکش سیم های معمولی را به سرعت ذوب نماید. این سیم لحیم پذیر است. پس از ذوب کردن عایق روی آن ، لایه ای از لحیم را به راحتی بر روی خود می پذیرد و قرار خواهد داد. برای روکش این سیم ها از یک تا سه نوع لاک استفاده می شود. که با توجه به نوع عملکرد این لاک و عایق انتخاب خواهد شد. درواقع، اگر قطر سیم لاکی را از قطر هادی درون آن کم کنیم ضخامت لاک سیم به دست خواهد آمد. سیم های لاکی که از دو بار روکش بر روی آن ها استفاده شده است به سیم دو لاک معروف هستند. در واقع ضخامت لاک کشیده شده بر روی هادی ها اندازه ای استاندارد و مشخص دارد. که با توجه به کاربرد و استفاده آن ها این میزان انتخاب می شود.
سطح مقطع های متفاوت
برای سیم های لاکی می توان از سطح مقطع های متفاوتی استفاده نمود. برای مثال سطح مقطع های گرد و یا تخت. جنس استفاده شده برای هادی این نوع سیم ها می تواند از نوع مسی و یا آلومینیومی انتخاب شود. برای مشخص نمودن میزان کاربرد و توانایی های این سیم از آزمون هایی مانند آزمون های حرارتی و برودتی، آزمون های الکتریکی، آزمون های شیمیایی، آزمون های ابعادی و آزمون های مکانیکی استفاده می شود.
میزان نرمی و خشکی
میزان نرمی و یا خشکی سیم های لاکی با آزمون های درصد افزایش طول، زاویه برگشت فنری و استقامت کششی مشخص خواهد شد.
نکاتی در مورد نگهداری از سیم لاکی
برای نگهداری از سیم های لاکی نیز باید نکاتی را در نظر گرفت. این نکات عبارتند از :
- بهتر است، که این نوع سیم ها را در داخل فضایی سربسته و کارتن نگهداری کرد که از عوامل مخرب محیطی و گرما و سرمای بیش از حد در امان بمانند و در شرایط ایده آلی نگهداری شوند.
- همچنین باید توجه نماییم که قرقره سیم لاکی را در معرض رطوبت زیاد و گرد و غبار قرار ندهیم، تا از ایجاد آسیب به آن جلوگیری کنیم.
- از قرار دادن این نوع سیم ها، در کنار و یا نزدیک اشیاء تیز خودداری نماییم تا در هنگام حمل یا استفاده خراشی بر روی آن ها ایجاد نشود.
- در هنگام استفاده از سیم لاکی باید مراقب بود تا سیم دچار تنش زیادی نشود.
- پس از اتمام کار با استفاده از دستگاه سیم سفت کن یا ترمز سرعت بالای قرقره را کم نمایید تا از ریزش لایه های بالایی سیم و گره خوردن آن به خوبی جلوگیری شود . دستگاه بوبین پیچ باید عملکرد مناسبی داشته باشد و علاوه بر پاره نکردن سیم تنش زیادی را در سیم لاکی ایجاد ننماید.
سوالات متداول
آیا سیم های لاکی نیز در هنگام استفاده دچار مشکل می شوند؟
بله. گره افتادن در سیم هنگام سیم پیچی از جمله ایجاد مشکل برای این سیم محسوب می شود.
برای جلوگیری از گره افتادن در سیم لاکی چه اقدامی باید انجام داد؟
سیم در حین مصرف نباید دچار تنش زیادی شود.
آیا حرارت زیاد سیم لاکی باعث ذوب شدن آن میشود؟
بله احتمالا اینگونه باشد. اما به دلیل مقاوت بالایی که عایق این سیم در برابر گرمای زیاد دارد، درصد ذوب شدن آن به صورت سریع کم است.
سیم لاکی با سایز۰.۳۵ به بالا تا ۰.۹۰ اگر به دلایلی قسمتی از آن (نه تمام سیم حدود۱۰%) لاکش از بین رفته باشد را میتوان با شارلاک یا لاکهای اکریلیک یا پلی اورتان مجدد عایق کرد؟
یا لاک و ماده دبگری که مناسب باشد وجود دارد؟
.
با این توضیح که قسمتی که لاکش از بین رفته پیوسته نیست که بتوان جدا کرد و با سیم سالم جایگزین کرد بلکه تکه تکه است ۱متر سالم ۵ سانت بدون لاک باز ۱ متر سالم و ۵ سانت سوخته و….
و اینکه مقدارش کمی زیاد است
ممنون