بعد از عیب یابی الکتروموتور یا موتور الکتریکی میتوان به اشکالات موجود در آن پی برد و برای رفع آن به بهترین شکل اقدام کرد. برای راه اندازی مجدد الکتروموتور و کارکردن دوبارهی آن، باید موتور را مورد بررسی قرار داد تا اشکالات و ایرادات به وجود آمده در آن را یافته و راه حلی را برای آن پیدا کرد. عللی که ممکن است باعث به وجود آمدن یک سری اشکالات و در نتیجه از کار افتادن الکتروموتور شود، به شرح زیر است.
الکتروموتور یا موتور الکتریکی
الکتروموتور یا دینام نوعی ماشین الکتریکی است که انرژی الکتریکی را به انرژی حرکتی و انرژی حرکتی را به انرژی جنبشی تبدیل میکند. به طور کلی، دینام دارای یک میدان مغناطیسی دوار است که به تولید آسانتر انرژی الکتریکی و همچنین امکان انتقال انرژی الکتریکی در طول مسافتهای طولانی کمک میکند. موتورهای الکتریکی ممکن است به علل مختلف از کار بیفتد.
عیب یابی موتور الکتریکی
ممکن است الکتروموتور شروع به کار نکند و یا خوب کار نکند، یا این که آهسته بچرخد و یا خیلی داغ شود و لرزش و سر و صدای زیادی تولید کند و یا بار زیادی روی الکتروموتور باشد. در این صورت ایراداتی در سیستم پیش آمده که باید رفع شود.
شروع به کار نکردن الکتروموتور سه فاز
از دلایل کار نکردن الکتروموتور سه فاز، میتوان به نرسیدن انرژی به موتور، فرسودگی یاتاقانها یا بلبرینگها. زیاد بودن بار موتور، قطع شدن فاز، کوتاه شدن اتصال یک کلاف یا یک گروه کلاف، شل شدن مفتولهای روتور، اشتباه بودن اتصالات داخلی سیم پیچها، گیرپاژ کردن یاتاقانها یا بلبرینگها، خراب شدن کنتاکتور یا مدار فرمان و یا اتصال سیم پیچی به بدنه اشاره کرد.
خوب کار نکردن الکتروموتور سه فاز
از دلایل خوب کار نکردن الکتروموتور سه فاز، میتوان به نرسیدن انرژی به موتور، فرسودگی یاتاقانها یا بلبرینگها. قطع شدن فاز، کوتاه شدن اتصال یک کلاف یا یک گروه کلاف، شل شدن مفتولهای روتور، معکوس شدن فاز، قطع شدن اتصالات موازی، صحیح نبودن ولتاژ یا فرکانس و یا اتصال سیم پیچی به بدنه اشاره کرد.
آهسته چرخیدن الکتروموتور
از دلایل آهسته چرخیدن الکتروموتور میتوان به فرسودگی یاتاقانها یا بلبرینگها. زیاد بودن بار موتور، کوتاه شدن اتصال یک کلاف یا یک گروه کلاف، شل شدن مفتولهای روتور، اشتباه بودن اتصالات داخلی و معکوس شدن فاز اشاره کرد.
داغ شدن زیاد الکتروموتور
از دلایل داغ شدن الکتروموتور میتوان به فرسودگی یاتاقانها یا بلبرینگها. زیاد بودن بار موتور، قطع شدن فاز، شل شدن مفتولهای روتور، اشتباه بودن اتصالات داخلی، گیرپاژ کردن یاتاقانها یا بلبرینگها و خوب تهویه نشدن الکتروموتور اشاره کرد.
لرزش و صدای غیر عادی الکتروموتور
از دلایل لرزش و صدای غیر عادی الکتروموتور میتوان به فرسودگی یاتاقانها یا بلبرینگها یا سائیدگی محور روتور، لقی زیاد روتور، قطع شدن فاز و صحیح نبودن ولتاژ یا فرکانس اشاره کرد.
پیشنهاد مطالعه : راهنمای انتخاب الکتروموتور
زیاد بودن بار روی الکتروموتور
از دلایل زیاد بودن بار روی الکتروموتور میتوان به سائیده شدن روتور به داخل شکاف استاتور، وجود مدار باز در سیم پیچی الکتروموتور، تک فاز یا دو فاز کار کردن الکتروموتور و تاب برداشتن محور الکتروموتور اشاره کرد.
با آگاهی از موارد بالا و عیب یابی موتور الکتریکی میتوات به رفع اشکالات به وجود آمده در الکتروموتور پرداخت و سیستم را مجددا راه اندازی کرد.
عیب یابی قطعات مکانیکی
برای اینکه قطعات عیب و مشکل مکانیکی الکتروموتور را بدانید لازم است تا به چندین مورد اشاره کنیم تا با دانستن و رفع عیب ها، از رسیدن آسیب زیاد به وسیله برقی، جلوگیری شود.
۱-موتور روشن نشده و از مدار جریان عبور نمی کند
به احتمال زیاد مدار از یک قسمتی دچار قطعی شده است. سعی کنید با آوامتر، به بررسی تمام مدار بپردازید. مسیرهایی که باید بررسی شوند شامل: پریز، دوشاخه، سیم های رابط، کلیدها و اتصالات در تخته کلم موتور می باشد. در صورت پیدا کردن ایراد آن را رفع کنید.
اگر بعد از بررسی این موارد باز هم موتور روشن نشد احتمالا فیوز سوخته باشد. شاید سوختن فیوز موجب اتصال شده باشد. بنابراین فیوز باید تعویض گردد.
۲-زود داغ شدن موتور بعد از روشن شدن
اگر با چنین مورد روبه رو شدید احتمالا موتور نیم سوز شده باشد. دلیل به وجود آمدن چنین شرایطی به دلیل اتصال حلقه به حلقه یا کلاف به کلاف در سیم پیچ های اصلی شده باشد. بدین ترتیب مسیر جریان کوتاه شده و میدان مغناطیسی مناسبی برای گردش نخواهد بود. در نتیجه موتور داغ می شود. در موتورهای نیم سوز نسبت به موتورهای سالم، جریان بیشتری وجود دارد. برای برطرف کردن ایراد آن، اول محل اتصال را مشخص کنید و آن قسمت را عایق بندی نمایید. آخرین راه برای برطرف کردن مشکل، دوباره سیم پیچی کردن است.
یکی دیگر از دلایل می تواند زیاد بودن بار در موتور باشد. هر موتور الکتریکی توان مکانیکی مشخص شده ای دارد. اگر نیروی خواسته شده از موتور بیشتر از توان آن باشد. جریان منتقل شده از سیم ها افزایش می یابد که در این صورت با تعداد دورها همخوانی نخواهد داشت. بدین ترتیب موتور داغ شده و آسیب خواهد دید. سعی کنید برای پیشگیری از چنین مشکلی، از کار مداوم با آن خودداری کرده و بار موتور را کم کنید.
۳-زود داغ شدن موتور بعد از روشن شدن و زیر بار خوابیدن
علت چنین امری تنها یک چیز است: عمل نکردن کلید گریز از مرکز. موتور توسط سیم پیچ اصلی به جز جریانی که دریافت می کند، از سیم پیچ کمکی نیز به دلیل خارج نشدن از مدار جریان می گیرد. اگر چنین مورد دیدید برای مطمئن شدن از از عمل کردن یا نکردن کلید گریز از مرکز، به صدای کنتاکت که در حال دور گرفتن و از دور افتادن موتور با دقت گوش کنید. اگر صدای عجیبی شنیدید باید کلید سرویس ها را تعویض کنید.
۴-شنیده شدن صدا هنگام روشن کردن و به گردش در نیامدن موتور
در حالت اول، کلید گریز از مرکز خراب شده است. اگر در حالت خاموش بودن موتور، کنتاکت های کلید وصل نباشد. پیچ راه انداز در هنگام شروع به کار موتور، در مدار قرار نمی گیرد، بنابراین موتور گردش نمی کند. برای عیب یابی کلید، با آوامتر آن را امتحان کرده و در صورت معیوب بودنش تعویض می نمایم.
دومین علت می تواند از قطعی سیم پیچ اصلی یا کمکی باشد. با آوامتر دو مدار را بررسی کنید و اگر پارگی وجود داشت تعمیر نمایید.
علت سومی می تواند از نیم سوز بودن و یا سوختگی موتور باشد. در این حالت موتور زود داغ شده و جریان زیادی را می کشد. احساس بوی سوختگی و یا دیدن دود هنگام وصل کردن آن به برق از علایم سوختگی است. برای رفع عیب باید موتور مجدداً سیم پیچی شود.
علت چهارم از خراب بودن خازن هاست. وظیفه خازن ها، راه اندازی موتور است. خازن ها را بررسی کنید و اگر دچار آسیب و یا مشکلی بودن تعمیر و یا تعویض نمایید.
۵-هنگام روشن شدن موتور فیوز عمل می کند و مدار دچار قطعی می شود
احتمالا در مدار اصلی، اتصالی کوتاه رخ داده باشد. در این صورت سیم های رابط، دو شاخه و جعبه اتصالات مربوط به موتور را بررسی کنید. اگر در قسمت های مذکور اتصالی دیدید آن را درست کنید.
مورد دوم از ایراد های احتمالی سوختگی کامل موتور است. برای مطمئن شدن از افتادن چنین اتفاقی، استاتور و سیم پیچ های موجود مربوطه را بررسی کنید. در این حالت موتور باید سیم پیچی شود.
علت سوم نیز ممکن است از اتصال کوتاه در خازن باشد. خازن را از مدار جدا کنید و موتور را به برق وصل کنید اگر فیوز عمل نکرد مشکل از خازن بوده و تعویض آن الزامیست.
۶-به سختی کار کردن محور موتور در حالت روشن و خاموش
احتمال این امر خرابی بلبرینگ و یا یاتاقان های دو سر محور موتور باشد. خرابی بلبرینگ ها عبارت است از:
- حلقه های بلبرینگ، ساچمه ها و غلطک ها ترک برداشته باشد.
- در سطح داخلی حلقه ها به خاطر ذرات سخت بین ساچمه و حلقه، شیار و حفره به وجود آمده باشد.
- به خاطر کثیفی و سخت شدن گریس، گیرپاژ کرده باشد.
- به علت درست جا نزدن بلبرینگ، رطوبت نفوذ کرده و در صورت عدم گریس کاری فرسودگی و پوسیدگی ایجاد می گردد.
برای اینکه ایراد بلبرینگ را تشخیص دهید باید ظاهر آن را دیده و لقی بین حلقه و ساچمه را مورد بررسی قرار دهید. در هنگام چرخش بلبرینگ اگر صدایی غیرعادی شنیدید احتمال خرابی آن را بالا می برد و در این صورت باید تعویض را انجام دهید.
۷-چرخیدن محور موتور با صدای زیاد
شاید این ایراد از چرخیدن حلقه بیرونی بلبرینگ در جای خود باشد. اگر بلبرینگ گریس کاری نشده و یا به صورت صحیحی جا زده نشود؛ باعث لقی در جای خود خواهد شد. در هنگام معیوب بودن بلبرینگ آن را تعویض، تراش کاری جای آن، بوش زدن و یا تعویض دری موتور را انجام دهید.
سوالات متداول
اگر موتور به صورت پیاپی داغ کند و استفاده طولانی نیز از آن شود ممکن است چه اتفاقی بیوفتد؟
دلیل داغ شدن موتور می تواند علت های مختلفی داشته باشد که در متن بالا به صورت کامل توضیح دادیم. در صورت مواجهه با چنین مشکلی از استفاده مجدد پمپ خودداری کنید و به دنبال عیب یابی و برطرف کردن ایراد باشید. زیرا پمپ به احتمال زیاد نیم سوز شده و با استفاده مجدد کامل خواهد سوخت.
آیا شنیدن صدا از دلایل سوختن موتور است؟
یکی از دلایل می تواند این باشد. اما اگر صدای غیر عادی هنگام روشن بودن موتور از آن شنیدید طبق دستور العمل ۴ عمل نمایید.
اگر در سیم های رابط اتصال رخ دهد آیا موتور خواهد سوخت؟
به احتمال زیاد بله. اگر در هنگام روشن کردن موتور فیوز عمل کرده و مدار قطع شد احتمالا موتور اتصالی دارد. در صورت افتادن چنین اتفاقی طبق دستورالعمل ۵ عمل کنید.