فلوتر یک قطعه‌ی مکانیکی و شناوری است که برای کنترل سطح مایعاتی که رسانای برق هستند، به کار می‌رود. مایعاتی از قبیل: آب، فاضلاب، محلول‌های قلیایی و یا اسیدی و یا هر مایعی که ویژگی‌های نزدیک به آب را داشته باشد.
فلوتر چیست
ساده‌ترین روش کنترل سطح مایعات توسط فلوتر مکانیکی انجام میشود. این قطعه‌ی پلاستیکی که درون خود یک گوی فلزی دارد و با بالا و پایین آمدن فلوتر، گوی حرکت می‌کند و کنتاکتی که درون آن وجود دارد، قطع و وصل میشود. در واقع این قطعه در برابر خشک کار کردن موتور از آن محافظت می‌کند و دارای دو مدل مکانیکی و الکترونیکی است که کاربردهای متفاوتی دارد.
انواع فلوتر
فلوتر مکانیکی
این قطعه یکی از تجهیزات جانبی پمپ آب است که جهت کنترل سطوح سیال در محل نصب پمپ‌های مستغرق به کار می‌رود که با ظرفیت‌های متوسط به بالا و با انواع سیالات سبک و سنگین سرو کار دارند. این فلوترها مدار کاری پمپ آب را با کاهش و افزایش سطح آب، قطع و وصل می‌کنند.
فلوتر برقی یا الکترونیکی
یکی دیگر از روش‌هایی که برای کنترل سطح مایعات استفاده میشود، به کار بردن نوع الکترونیکی یا برقی آن است که همانند یک کلید حفاظتی عمل می‌کند و با ضریب اطمینان بالا، چاه را در برابر خشک کار کردن و یا تمام شدن مایع مخزن محافظت می‌کند و با صدای آژیر این موقعیت را اعلام می‌نماید. در واقع از فلوتر برقی برای اتوماتیک کردن سیستم‌های پمپاژ مایعات استفاده میشود. این قطعه دارای سه عدد سنسور است که این سنسورها درون مخزن در سه وضعیت قرار می‌گیرند. ابتدا در بالاترین سطح مایع، دوم در پایین‌ترین سطح مایع و سوم در ته مخزن یا چاه.
نحوه‌ی عملکرد فلوتر
اساس کار این قطعه بر اندازه گیری مقاومت الکتریکی استوار می‌باشد و در صورت وجود یا عدم وجود مایع هادی بین الکترود‌های متصل به دستگاه، مقاومت مسیر تغییر کرده و دستگاه عمل می‌کند.
نحوه‌ی عملکرد فلوتر مکانیکی
با استفاده از این قطعه هنگامی که سطح سیال بالا می‌رود، فلوتر مکانیکی به دلیل سبک و توخالی بودن بالا می‌رود و این قطعه اهرم را حول محور شیر تکان می‌دهد و همین امر سبب بسته شدن شیر میشود و در زمانی که سطح آب پایین می‌آید شناور یا فلوتر نیز پایین می‌آید و شیر باز میشود. فلوتر مکانیکی به دو روش استفاده میشود، یک اینکه این قطعه را بالای مخزن قرار می‌دهند تا مخزن پر شود این قطعه بالا بیاید و پمپ را خاموش کند و در روش دیگر، این قطعه را در ته چاه یا مخزن می‌گذارند تا زمانی که مخزن خالی شود و پمپ قطع گردد، این عمل مانع سوختن پمپ می‌گردد.
نحوه‌ی عملکرد فلوتر الکترونیکی یا برقی
برای کنترل سطح مایعات به صورت دقیق از فلوتر الکترونیکی استفاده میشود که برای استفاده از آن باید سه عدد سنسور فلوتر به آن وصل شود که این سنسورها درون مخزن و در سه وضعیت قرار می گیرند. یک بالاترین سطح مایع، دو در پایین‌ترین سطح مایع و سوم در ته مخزن یا چاه، که در همه‌ی این موارد رله فلوتر برقی عمل می‌کند و پمپ را قطع یا وصل می‌کند. در پایین سنسور یک پیچ انتخاب قرار دارد که در صورت وصل نبودن، هنگامی که مخزن پر شود پمپ را خاموش می‌کند و در صورت خالی شدن پمپ را روشن می‌کند.
کاربرد فلوتر
کاربرد فلوتر مکانیکی
فلوترها جهت کنترل پمپ‌ها، حفاظت پمپ‌های آب در برابر کارکردن بدون آب، جلوگیری از پر شدن بیش از حد و سرریز شدن مخازن، پرکردن اتوماتیک مخازن و تشخیص قابلیت هدایت مایعات کاربرد دارند.
کاربرد فلوتر برقی
فلوترهای برقی اغلب در مواردی مانند فاضلاب‌های صنعتی، مواد نفتی، مواد اسیدی و بازی و حتی در مواردی مانند سیلوها، مخازن حاوی غلات، سیمان، آهک، دانه‌های پلی اتیلن، گرد وغبار، پودر چوب و سایر ذرات جامد به کار می‌رود.
مهمترین کاربردهای فلوتر الکترونیکی چیست؟
کنترل سطح آب در مخازن
برای این کار حداقل به دو الکترود نیاز داریم که یکی الکترود متصل به ترمینال L برای سنجش پایین‌ترین سطح و دیگری الکترود متصل به ترمینال H برای سنجش بالاترین سطح مطلوب استفاده میشود. در حالت هادی بودن بدنه مخزن، باید به بدنه آن ترمینال مشترک C متصل شود. اما در مخازن غیر هادی و پلاستیکی به الکترود سوم نیاز داریم که در کف مخازن قرار بگیرد و به ترمینال C وصل شود. به این ترتیب در صورت خالی بودن مخزن، فرمان روشن شدن به پمپ داده شده تا آب به مخزن وارد شود. بعد از این که سطح آب به الکترود H رسید، دستگاه فرمان قطع داده و پمپ خاموش خواهد شد. بعد از مصرف آب و رسیدن سطح آن به الکترود L، پمپ دوباره روشن میشود.
حفاظت از پمپ در مقابل بدون آب کار کردن
برای این کار در بیشتر مواقع به دو الکترود نیاز است. مثل حالت قبل در بالاترین سطح آب مورد قبول الکترود متصل به ترمینال H و در پایین ترین سطح آب مجاز الکترود متصل به ترمینال L و در نهایت ترمینال C هم به لوله آب یا به وسیله الکترود سوم، پایین‌تر از الکترود L گذاشته میشود. در این حالت زمانی که آب به الکترود H برسد، ترمینال‌های A2 و A1 به فاز و نول وصل شده و بعد از وصل شدن تغذیه دستگاه، کار سنجش و کنترل شروع میشود. زمانی که دستگاه خاموش باشد یا رله قطع شده باشد، ترمینال‌های 16 به 15 متصل هستند و در زمان روشن بودن دستگاه و وصل شدن رله، ترمینال 15 به 18 متصل و سیگنال خارج شده و در نتیجه روشن میشود. توصیه میکنیم طول سیم متصل به الکترودها به گونه‌ای باشد که در مخازن الکترود H حدود ۴۰ سانتی‌متر زیر سقف مخزن و الکترود L حدود ۴۰ سانتی‌متری کف واقع شود و در چاه آب الکترود H چهار متر بالا پمپ و الکترود L یک متر بالای پمپ باشد.
تنظیم حساسیت فلوتر الکتریکی
قابلیت تنظیم حساسیت این دستگاه به وسیله پیچ ولوم Sensitivity وجود دارد. برای محلول‌ها و آب‌های معمولی توصیه میکنیم حساسیت روی حداقل، اما حساسیت را برای مایعاتی با هدایت الکتریکی کم مثل آب مقطر می‌توانید زیاد کنید. در مواقعی که فاصله مخزن یا چاه تا دستگاه زیاد باشد و طول سیم‌های ارتباطی الکترود به دستگاه از حد استاندارد زیادتر شود، باید میزان حساسیت را افزایش دهید. به صورت ساده جهت تنظیم حساسیت هر سه الکترود را باید در مایع مورد نظر قرار دهید و بعد دسته تنظیم حساسیت را در جهت راست گرد بچرخانید تا سیگنال خروجی روشن شود.
روش استفاده از فلوتر
از این قطعه به دو صورت می‌توان استفاده کرد یکی اینکه فلوتر را در بالای مخزن قرار داد و زمانی که مخزن پر از آب شد این قطعه به بالا حرکت کرده و پمپ را خاموش می‌گرداند و در روش دیگر فلوتر در ته چاه یا مخزن قرار می‌گیرد و هنگامی که چاه یا مخزن خالی میشود، پمپ را قطع کرده و از سوختن پمپ جلوگیری می‌کند. در برخی از پمپ‌ها که پمپ کاملا در آب غوطه ور میشود، این قطعه به پمپ وصل است و موقع خالی شدن آب پمپ قطع می‌گردد.
مزایای استفاده از فلوتر
گاهی اوقات ممکن است که فرد خریدار نسب به خرید یک فلوتر، به دلیل قیمت بالای آن واکنش نشان داده و منصرف شود. اما باید نسبت به این نکته آگاه بود که فلوتر یک وسیله اضافی نیست بلکه با توجه به ساختار و عملکردی که دارد می تواند از آسیب های احتمالی به پمپ شما، در زمانی که پمپ خشک کار می کند، جلوگیری کند. پس باید از فلوتر به عنوان یک وسیله محافظ کننده یاد شود، درست مثل محافظ الکتریکی یخچال ها و سایر لوازم الکتریکی که در مقابل جریان نا منظم برق، جریان برق را قطع می کنند تا از آسیب های احتمالی که ناشی از نوسانات برق است جلوگیری کند، بنابراین اگر قصد دارید تا از پمپ خود در مقابل نیم سوز شدن، یا سوختن جلوگیری کنید تا هزینه اضافی برای شما در بر نداشته باشد بهتر است که پیشگیری را بر درمان ارج نهید.
نصب فلوتر برقی برای کنترل سطح مایع
در این روش به حداقل دو الکترود نیاز دارید که یکی در پایین‌ترین سطح مورد قبول و دیگری در بالاترین سطح نصب شود. اگر خازن بدنه هادی داشته باشد، باید از یک ترمینال مشترک متصل به بدنه آن استفاده کنید، اما در حالتی که بدنه هادی نباشد، باید در انتهای مخزن الکترود سومی هم قرار بگیرد. زمانی که دستگاه شروع به کار کرد، بعد از رسیدن سطح مایع به حداکثر میزان مطلوب، جریان آب توسط فلوتر قطع شده و بعد از رسیدن به کف سطح مورد قبول، فلوتر دستور وصل جریان آب را به سیستم ارسال می‌کند. به همین دلیل مایع درون مخزن همیشه در مقداری مطلوب در دسترس خواهد بود.
نصب فلوتر به منظور پیشگیری از کارکرد پمپ در مخزن خالی
این مورد هم شباهت‌هایی با حالت قبل دارد. باز هم دو الکترود در این روش در پایین‌ترین و بالاترین سطح قابل قبول مخزن برای مایع قرار می‌گیرند. بعد پایین‌تر از حداقل سطح قابل قبول، یک الکترود سوم هم وصل میشود. با وجود این ساختار در زمان خاموش روشن شدن دستگاه، قطع کن برقی پمپ دستگاه را بررسی می‌کند تا از کار کردن پمپ در مخزن خالی جلوگیری شود.
